Agusti Hij was pas 13 jaar oud

Een wijn met een verhaal

Ik zat met mijn vriendin een glas wijn te drinken. Er wordt dan ook altijd even gesproken over de wijn die op dat moment in ons glas zit. Ze vertelde me dat bij haar pas iets over een wijn blijft hangen als er een verhaal achter zit, ‘de druif en waar het vandaan komt doet me nooit zoveel, het is het verhaal erachter’, waren haar woorden…

Terugdenkende aan alle mooie verhalen die me verteld zijn bij het wijnhuis van Agustí Torelló Mata, begreep ik haar punt. Ik herinnerde me het bezoek aan het landhuis Can Rossell in de early days van Cavastore. Ik noem het zelf het ‘Kripta’ huis.

Het huis Can Rossell en de Kripta kelder

Voor we aan de lunch gingen in de gezellige keuken van het huis, kregen we een rondleiding. De ´Kripta´ kelder was spectaculair. We liepen de trap af en het viel me op dat in de muren van cement langs de trap afdrukken van katten poten stonden, de kat was via de muren de kelder in gerend toen het cement nog niet gehard was. Ze besloten het zo te laten, een mooie herinnering aan die tijd. De kelder is werkelijk prachtig. De typerende ronde nissen die niet vreemd zijn in de oudere kelders van de wijnhuizen in Penedès, lagen vol met opgestapelde Kripta flessen. Een enorme grote houten tafel staat midden in de kelder. Aan die tafel worden de cava’s geproefd van uitzonderlijke oogstjaren met wijncritici zoals Robert Parker.

De jonge jaren van Agustí

Lali, de dochter van Agusti, vertelde dat haar vader op 13 jarige leeftijd school verliet en op vroege leeftijd zijn carrière begon bij zijn oom in het wijnhuis Caves Recaredo. Hij werkte ook een tijdje voor Codorniu en volgde een aantal cursussen aan het Estacio Enologica de Vilafranca en werd daarna bekroond met de titel van Keldermeester en wijnmaker in Requena. Hij opende het eerste particuliere analyselaboratorium in Sant Sadurni, was adviseur voor verschillende kelders en cava's en werkte als wijnmaker voor Segura Viudas. Hij werkte als algemeen directeur van Marques de Monistrol en na 20 jaar aan het roer ging hij terug naar Segura Viudas dat nu eigendom was van de Freixenet Group, maar dit keer als manager. In die tijd verwezelijkte hij ook zijn droom, met de creatie van de unieke Kripta cava in het landhuis Can Rossell. Hij noemt zelf de Kripta ‘De cava van de goden’.

De geboorte van Kripta

Hij wilde zichzelf bewijzen en de grote uitdaging was het creëren van een unieke, andere en niet-classificeerbare cava. Hij kocht zijn landhuis, Can Rossell de la Serra in 1977. Langzaam maar zeker had hij het huis opgeknapt en omgebouwd tot zijn eigen cava heiligdom, waar de Kripta geboren werd. Het huis had geen kelder dus moesten ze er één uitgraven. De kelder was bedoeld om een zeer beperkt aantal flessen te maken die zouden breken met alles wat tot dan toe was gezien. Hij wilde dat de kelder van steen gemaakt zou worden en een bepaald rustiek element kreeg. Enkele steenhouwers uit Capellades vertelden hem dat er een verlaten klooster in de bergen was. Hij aarzelde geen moment, kocht het pand en vervoerde de stenen naar Can Rossell. Het materiaal was zonder twijfel fantastisch. De stenen zijn in staat om de vochtigheid op te zuigen, wat de ideale omstandigheden geeft voor een wijnkelder.

De visie achter de cava van de goden

Hij had het lef om te proberen de grootste mousserende wijn ter wereld te maken, ´de cava van de goden´, zoals hij dat zelf zo mooi kan verwoorden. Voor Agustí was het duidelijk dat, net als in kathedralen en kerken, de grootste schat, het meest waardevolle relikwie, in een crypte bewaard moest worden. Een van de voordelen van dit visionaire project was dat hij niet concurreerde met de producten van het bedrijf dat aan het einde van de maand zijn salaris betaalde. Dat was voor hem essentieel, omdat hij geen twijfels wilde veroorzaken bij de Freixenet-groep. Zijn bedoeling was om de ideeën van exclusiviteit en glamour die altijd gepaard gingen met champagne, tot het uiterste te brengen.

De inspiratie voor de unieke fles

Hij wilde in een speciale, vreemde, verrassende fles alle kennis introduceren die hij in de loop der jaren had opgedaan. Dit was geen marketing idee waar ontwerpers op gezet konden worden. Nee, dit was iets anders. Iets ongrijpbaars dat alleen beschikbaar is voor een persoon die cava diep kent en liefheeft. Hij dacht absoluut niet dat hij de enige was die dit kon doen, maar misschien wel de eerste persoon met de ambitie om het te proberen.

Hij had de hele wereld over gereisd en had de meest succesvolle mousserende wijnen gezien en geproefd. In het Can Rossell huis bewaarde hij graag alles wat zijn aandacht had getrokken, dat gerelateerd was aan zijn grote passie. Bijvoorbeeld een verzameling opmerkelijke flessen. Hij ging ze met een ander oogpunt bekijken om ideeën op te doen voor zijn Kripta. Er waren bredere, rondere en langere flessen, maar die trokken zijn aandacht niet. In zijn gedachten reisde hij terug naar de oorsprong van champagne en ging zelfs nog verder terug. Terug naar de wieg van wijn in de geschiedenis van de mensheid… en daar verscheen amfora. Nu had hij een startpunt, een fles die niet kon staan en die met de hand moest worden ondersteund. Dat was het baanbrekende beeld dat nodig was om de droom die in zijn hoofd zat werkelijkheid te maken.

Ambacht, kunst en het iconische etiket

Een van de charmante dingen van Kripta, en tegelijkertijd een serieus probleem, is dat de flessen één voor één moeten worden gemaakt, omdat de fabrieken vertelden dat het een proces was dat niet kon worden geautomatiseerd. Tegenwoordig zijn er nog steeds glasbewerkers van enkele ambachtelijke coöperaties die de Kripta flessen blijven blazen.

Tijdens één van de vele diners die hij met vrienden had in Can Rossell, bood de kunstenaar Bartholozzi aan om het label voor de Kripta te ontwerpen. In de euforie van het feest en het geluk dat cava je geeft, accepteerde Agustí zijn aanbod. Maar de volgende dag, een beetje nuchterder, stond hij op het punt om van gedachten te veranderen omdat het onmogelijk was om te weten wat er uit de geest van een duidelijk provocerende en koppige vrije kunstenaar kon komen. Gelukkig heeft hij dat toch niet gedaan en vanaf de allereerste schetsen was duidelijk dat ze een goed team vormden en dat daaruit een etiket zou komen dat net zo onconventioneel was als de fles.

Eén van de goede beslissingen die ze hadden genomen, was om de C in een K te veranderen en Cripta om te zetten in Kripta, een naam die doet denken aan zowel het oude als het nieuwe. Het karakter dat Bartolozzi creëerde voor het etiket, verwijst naar een hermafrodiet omdat je niet kan zien of het een man of een vrouw is. Er is ook de aanwezigheid van de Middellandse Zee, die, afgezien van de vorm van een knipoog naar een goed wijngebied, ook een echte obsessie was voor de kunstenaar, omdat hij zich vergeleek met kurkbomen, een boom die de zee moet zien. Het was het Grieks-Romeinse landschap dat hem inspireerde.

Een wijnmaker met passie en perfectie

In Kripta is alles handmatig en daarom erg duur. Het is geen cava om de kost mee te verdienen. Agustí zag het meer als een bron van voldoening. Automatiseren is bij deze fles niet mogelijk, de flessen breken makkelijk, er zijn dan ook veel breuken in het proces geweest. De hals van de fles staat het niet toe om er een kroonkurk op te doen zoals normaal gebeurt tijdens het verouderingsproces. Daarom wordt er een echte kurk gebruikt, zoals vroeger. Om de hoogste kwaliteit te krijgen, wordt de helderheid en het aroma van elke fles geanalyseerd.

Ook ging hij op zoek naar de beste druiven die de wijngaarden van Penedès konden bieden, met zijn strenge eisen en uiteraard trouw aan zijn filosofie. Inmiddels komen de druiven uit zijn eigen wijngaarden en is hij zo selectief dat, als de oogst van dat jaar niet goed genoeg is, ze geen mousserende wijn zoals Kripta produceren. Wat de rijping betreft, brengt elke fles minimaal vier jaar door in de kelder, wat de optimale rijpingstijd is om de maximale expressie van een cava naar boven te halen.

Een erfenis van vakmanschap

Inmiddels worden de Kripta’s niet meer gemaakt in Can Rossell omdat het daar lastig is om 20.000 flessen te produceren, wat een aantal is dat hij niet wil overschrijden om de beste kwaliteit te garanderen. Zelf zal hij niet zeggen dat het de beste cava ter wereld is, maar veel experts zien dat wel zo en de talrijke prijzen die de Kripta door de jaren heen gewonnen heeft spreken voor zich. Toegekend voor verschillende elementen, het ontwerp en de innovatie van de fles, het etiket en natuurlijk de organoleptische deugden van een cava die de Goden wil verleiden. Maar meer dan dat, is de gevoeligheid van de mensen die weten hoe ze een product met een uitstekende achtergrond moeten waarderen. Na dit verhaal, inmiddels tijdens het genot van een glas Kripta in de keuken, voelde ik me één van die mensen. Wat dat betreft heeft mijn vriendin gelijk over een wijn met een verhaal en in dit geval is het voor mij ook een wijnmaker met een verhaal...